Çok önce 3 Kasım 2020 Amerikan başkanlık seçimlerinin temel bağlamı ve bazı olası sonuçları üzerinde durmuştum.[1] Bu yazıda başkan yardımcısı Kamala Harris üzerinden küreselleşme olgusu ile post-kolonyal çalışmalar arasındaki ilişkileri yorumlamak ve yeni öngörülerde bulunmak istedim. Nitekim beni ilgilendiren daima meselenin post-kolonyal teorinin evrimleşmesindeki yeridir. Bu bağlamda Mira Kamdar’ın India in the 21st Century: What Everyone Needs to Know (21. Yüzyılda Hindistan: Herkesin Bilmesi Gerekenler) başlığıyla 2018 yılında yayınlanmış kitabının yol gösterici öngörüler içerdiğini söyleyebilirim.[2]
Amerikan rüyası, küreselleşme ve post-kolonyalizm dünyada son 70 yıldır yaşanmış ve yaşanmakta olan neredeyse her şeyi içermektedir. 1950 yılından sonraki her on yıllık periyotta etkisi gitgide daha yoğun hissedilebilecek nitelikte bu üç kavramın odak noktası ve dünyanın devinim teması göç ve göçmenlik olmuştur. ABD temelde göçmenler ülkesi olageldiği için bütün dünya hem mekânsal hem de zamansal olarak göçmenin ruh halini deneyimlemiştir. İnsan demek artık göç ediyor olan demektir. Tarihte tatile çıkmaktan ve kaybolmaktan şehirlerin ve yerel dillerin hafızasının kalmaması ve büyükşehirleşmeyle gecekondulaşmanın birbirine koşut geliştiği yaşantıların oluşumuna değin olumlu ve olumsuz, avantajlı ve dezavantajlı her insani durum (demokratikleşme) bununla ilgilidir. Hindistan özelinde Debal D. SinghaRoy’un Peasant Movements in Post-colonial India: Dynamics of Mobilization and Identity (Sömürge-sonrası Hindistan’da Köylü Hareketleri: Seferberlik ve Kimlik Dinamikleri) adlı kitabı ve Partha Chatterjee’nin “Peasant Cultures of the Twenty-First Century” (Yirmi Birinci Yüzyılın Köylü Kültürleri) adlı makalesi, iç göçleri ve dışarıya verilen göçleri bu zeminde kapsamlı bir çerçevede değerlendirmektedirler.[3] Benzer bir çerçevede Joel Beinin de Türkiye ve Ortadoğu’daki gelişmeleri analiz etmiştir,[4] ama Hindistan’daki gelişmeler küreselleşme ve post-kolonyal çalışmalar bakımından daha özeldir. Çünkü yerli tarihlerin (Renejit Guha ve Dipesh Chakrabarty) ve yerli insanın meselesinin (Gayatri Chakravorty Spivak ve Homi K. Bhabha) yeniden yazılması gereğine ilişkin öneriyi içeren madun çalışmaları (subaltern studies), post-kolonyal teorinin üç temel sacayağından biridir ve ABD 1990’lardan itibaren post-kolonyalizmin dünyadaki bayiliğini Hindistanlılara vermiştir.[5] Sözgelimi Müslümanlar, siyahlar ve güney Amerikalılar daha önce bu meseleleri yazdıkları halde post-kolonyalizmin geleceğini öngörememişler ve dolayısıyla literatürde etkin bir yer edinememişlerdir. Bunun anlamı, Amerikalı veya Batı Avrupalı olmayanların durumlarına uygun metafizikler Hindistanlı aydınların önerileri incelenerek kararlaştırılmaktadır.
2020 ABD başkanlık seçimleri büyük ölçüde göç ve iltica kavramları ile ekonomi ve hukukun kombinasyonunda şekillenmiştir. Covid-19 bu bağlamın sadece bir gerekçesi olarak okunabilir. Önceki başkan Donald Trump’ın post-truth gibi bir literatüre somut örneklik teşkil etmesinin nedeni, ABD ve dünyada asıl olanın göçmenler olmasıydı. Göç ve sığınma ile yer değiştirmiş insanların nüfusu hep aynı yerde kalmış ve zihni çok seçenekli düşünmeye uygun olmayan insanlara kıyasla her yerde çok fazladır. Post-kolonyalizmin özellikle lokasyon (ikamet) olgusunun teşhisiyle meşgul olması ve buna dair bütün verileri metropoliten (ABD) ve post-kolonyalden (Hindistan) edinmesi boşuna değildir. Bu bağlamda babası Hindistan asıllı bir kadın olan Kamala Harris, 2021 yılına ABD başkan yardımcısı olarak başladı. Gayatri Chakravorty Spivak’ın hayali muhtemelen bu kadar ileri gitmemiştir. Bu hadise kesinlikle tesadüf değildir. 20 Ocak 2021 tarihindeki törende son konuşmayı yapan genç kadın konuşmasına “America and the World” diyerek başlamıştı, buradaki “the World” öylesine telaffuz edilmemiştir.
Bence Joe Biden ve Kamala Harris dönemi ABD’nin içinde göçmen ve mültecilerin rahata erişecekleri bir dönemdir. Türkiye ve Ortadoğu’da bazı değişiklikler olacaksa da beni ve post-kolonyal teoriyi ilgilendiren gelişmeler Uzak Doğu’da yaşanacaktır. ABD, Çin’e karşı Hindistan’ı bir oyuncu olarak sahaya sürmeyi planlamaktadır. Bu gelişmeyi geçen yıldan öngördüğüm için detaylı bir saha araştırması için önce ABD ve sonra da Hindistan’a gitmeyi planlamıştım, ama koronavirüs şartları projemin kabul edilmesine mani oldu. Post-kolonyal çalışmalara yatırım yapılmasını ve bu bağlamda yetkin insanların motivasyonlarının desteklenmesini dilerim. Ülkemizin post-kolonyal çalışmalara yoğun bir gereksinimi bulunmaktadır.
[1] Bu konudaki ayrıntılı bir analiz için şu çalışmama bakılabilir: Muhammet Özdemir, “Gelecek Ne Demektir? Dünyanın Geleceğinde Yalan İhtiyacı: “Bilmiyorum, O halde Varım!” ya da “Platformda Yer Edinmeye Çalışıyorum.””, Yetkin Düşünce, yıl 3 sayı 12, Ekim, Kasım, Aralık 2020, s. 19-36.
[2] Mira Kamdar, India in the 21st Century: What Everyone Needs to Know, New York: Oxford University Press, 2018.
[3] Debal D. SinghaRoy, Peasant Movements in Post-colonial India: Dynamics of Mobilization and Identity, New Delhi, Thousand Oaks, London: Sage Publications, 2004; Partha Chatterjee, “Peasant Cultures of the Twenty-First Century”, “Peasant Cultures of the Twenty-first Century”, Inter-Asia Cultural Studies, 9:1 (2008), s. 116-126.
[4] Bkz. Joel Beinin, Workers and Peasants in the Modern Middle East, Cambridge, New York, Madrid: Cambridge University Press, 2001.
[5] Bkz. Muhammet Özdemir, Post-kolonyalizm Nedir? Dünyalar Arasında ve Türkiye’de Bilim, Kavram ve Teorilerin İşlevleri, İstanbul: Açılım Kitap, 2017.
News
