Ölüm, her insanı içine alan, nihai olan son. Ölen yakınımız olmayınca anlamlandıramadığımız, üzerine kafa yormadığımız bir kelime. Oysa insanın en sevdikleri söz konusu olunca, en can yakan kelime oluyor. Çok sevdiği ya da çok kıymet verdiği ya da ölümü kıymetli şekilde olan olunca, evrensel anlamına bürünüyor.
16 Şubat 2021 tarihinde Doğan Cüceloğlu’nu kaybettik. Haberi duyduğumdan beri canım yanıyor. 27 yıldır çok sıkı takip ettiğim yazar ölmüş.
Doğan Cüceloğlu, 1938 yılında Silifke’de ailenin 11 çocuğundan biri olarak doğdu. Psikoloji okudu sonra Amerika’ya gitti. Amerika’da emekli olduktan sonra, 1990’da Türkiye’ye döndü. Emekliliği hayatın sonu olarak görmedi, Türkiye insanlarına ve kendine iyi gelen işler yaptı ölene kadar.
İlk eserlerindeki kelimeler, bana farklı gelirdi. Adam güzel yazıyor ama bu ifadeler bu dil niye farklı diye düşünürdüm. Amerika’da yaşadığı yıllar, dilinde ve anlatımında belirgin farklara sebep olmuştu. Daha sonraki eserlerinde dil ve anlatımı belirgin derecede değişti. Ülkenin mevcut diline, anlatımına hâkim olunca, sahip olduğu psikolojik zenginliği, çok daha bize özgü kelimeler ile anlatmaya başladı.
Ailemle olan ilişkilerimde, yaşamış olduğum başarısızlıklarda, kendimi geliştirmemde, çocuklarımı yetiştirmede, fikirleri bana mihmandarlık etti. Karşımdaki insanı anlamama yardımcı oldu. Karşımdaki insana, kendimi ifade etmemde yardımcı oldu. Sarf edilen hoş olmayan sözlerin, nedenini anlamama yardımcı oldu. Değer verdiğim insanlara, verdiğim değeri göstermeme yardımcı oldu.
Televizyona çıkmaya başladığı zamanlarda, dizi seyretmekten daha çok onun programlarını seyrettim. Anlattıklarını, sanki tek bana anlatıyormuş gibi gelirdi. Öyle yakın bir anlatımı vardı.
O, ölümü anladığında on yaşında bir çocuktu. Bir çocuk için anasının ölümü nasıl can yakar, yaşlı-başlı haliyle bile anlatmaya çalışırken, gözleri yaşla doldu.
Belki de annesinin ölümü onu dertli bir insan yaptı. İnsanların dertleriyle ondan dertlendi. ‘İnsanın anavatanı çocukluğudur.’ derdi hep. Mutsuz insanların içinde, mutsuz bir çocukluk olduğunu söylerdi. Mutsuz çocukluk geçirenlerin, bir ömür mutsuz olmaması için, savaşçı olması gerektiğini anlatırdı. Acımasız bir savaşçı olmak değildi onun kast ettiği, dünyanın çilelerini kabullenip iyi olmaya-mutlu olmaya çabalamak ya da değiştirip iyi olmaya-mutlu olmaya çabalamak. Savaşmak; mutlu olmak için çabalamaktı onun için.
Sabırla; iyi olmayı, mutlu olmayı anlattı. Sabırla iyi çocuklar yetiştirmeyi anlattı. Anlatmadığı zamanlar da yazdı.
Öğretmenlerin insanların hayattaki rolünü fark etti, öğretmenlere anlattı. Mutsuz olmasın çocuklar diye. Öğretmen dokunsun o çocuğa diye. Evlerde, onları anlamayan aileye sahip olan talihsiz çocuklar, bir de öğretmen yüzünden mutsuz olmasınlar diye.
En başarılı, en çalışkan olmak yerine en iyi insan olan çocuklar yetişsin istedi. En iyi insan olan çocuk, arkadaşını düşünen çocuktur. Arkadaşını üzmez. Yolda gördüğü hayvana zarar vermez. Hırsa kapılmaz. Mutlu olmaya-iyi olmaya çabalar.
İki sene önce bir programına gittim. 80 yaşında zayıf bir insanın, böyle bir performansı nasıl olur diye düşündüm. Hiç oturmadı. Tane tane anlattı. Program bitti, yanına gelen herkesle tek tek sohbet etti. İsteyen herkesle bol bol resim çektirdi. Ona bir anımı anlattım, beni en sevdiği insanı dinleyen biri gibi dinledi. Beraber resim çekildik. Kitabımı imzaladı, çocuklarıma selam söyledi. Beğendiğim bir insanın yanına gidip onu daha da çok beğenmeme sebep oldu o program.
Yaşadıkça, çabaladıkça insanın ne kadar daha çok verimli olduğunu göstererek yaşadı. Yaşadıkça iyi olmak, iyi etmek için yapılacak çok şeyler vardır. Emekliliğini yurduna iyi gelmek için kullandı. Altı ay önce kalbi yorulmuştu, doktoru ‘yorma kendini!’ dedi. ‘Ben vatanıma ölene kadar hizmet etmek istiyorum.’ dedi. Bizi canından çok sevdi. Biz de onu çok sevdik. Her programında yüzünü güldürdük. Onu gülen yüzü, iyi gelmeye çalışan bakışı ile hatırlayacağım. Mekânın cennet olsun Doğan Cüceloğlu Hocam.
News
