Osmanlı’da Devrik Sultanlar (II)

ABONE OL

News

20 Mayıs 2017 02:05

BEĞENDİM

ABONE OL

News

Merhaba değerli okuyucular…

Malumunuz üzere iki parçalık “Osmanlı’da Devrik Sultanlar” serisinin ilkini sizlerle paylaşmıştık. Bu yazımızda da olağandışı şekilde tahtından indirilen 36 Osmanlı padişahının devamını bilgilerinize sunuyoruz.

III. Ahmed(1673-1736): 23.Osmanlı padişahı 102.İslam halifesidir. Lale devri padişahı olarak bilinir. Sultan III. Ahmed’in saltanatını iki dönemde incelemek mümkündür. İlk dönem savaşların olduğu dönemdir. Bu dönemde devlet çok fazla yıpranmıştır. İkinci dönem ise 1718 Pasarofça antlaşması ile oluşan, barış dönemidir. Sadrazam Nevşehirli Damat İbrahim Paşa etkili bir devlet adamı olarak göze çarpar. Bu dönemde lale merakı artmış, sarayların ve kasırların bahçeleri laleler ile dolmuştur. Bu dönemde ilk defa çiçek aşısı uygulanmış, matbaa Osmanlı Devleti’ne getirilmiş ve Avrupa’da geçici elçiler yollanmıştır. Tüm gelişmelere rağmen, devlet adamlarının ve padişahın bu dönemin büyüsüne kapılarak, yaşadıkları hayatın lükse kaçması halk tarafından tepki çekmiştir. 1730.yılında bir hamam tellağı olan Patrona Halil durumdan memnun olmayanları yanında toplamış ve saraya yürümüş ve Sultan III. Ahmed’ten tahttan çekilmesini istemişlerdir. İsyancılar karşısında elinden bir şey gelmeyen Sultan III. Ahmed tahtı yeğeni Şehzade Mahmud’a bırakmıştır. Tahttan indirildikten sonra 6 yıl sarayda bir odada hapis hayatı geçirmiş 1736 senesinde vefat etmiştir.

Sultan III. Selim(1761-1808): 28.Osmanlı Padişahı ve 107.İslam halifesidir. “Cihangir-i Bi Nazir”, “Halaskar” olarak anılır. Babası Sultan III. Mustafa’dır. Babasının ölümü ile yerine amcası I.Abdülhamid geçmiştir. Amcasının saltanatında, rahat bir şehzadelik dönemi geçirmiş ve çok iyi bir eğitim almıştır. III.Selim son derece nazik bir insandı. Musiki ile uğraşır ney çalardı. Bugün bile Türk müziğinde çok ünlü olan besteleri olan III.Selim, Türk müziğine yeni makamlar da kazandırmıştır. Bunlar; Suzidilara, Evceara, Şefkefza, Şevkütarab makamlarıdır. İlhami mahlası ile şiirler yazmıştır.

Amcası Sultan I.Abdülhamid’in ölümü üzerine 24 yaşında tahta çıkmıştır. Şehzadeliği döneminde hayal ettiği birçok şeyi gerçekleştireceği makama geldiğinde, devletin vaziyetinin hayal ettiklerini gerçekleştirebilecek bir yapıda olmadığını görmüştür. Lakin tüm bunlara rağmen, hayallerini gerçekleştirmek için ıslahat çalışmalarına başlamıştır. Sultan III. Selim’in talihsizliği yapmak istediği ıslahatlara karşılık verecek bir yapı olmamasıdır. Her türlü yeniliğin karşısında ilk başta yeniçeri ocağı yer almaktadır.

Sultan III. Selim yapacağı yenilikleri yeniçeri ocağı için tehlike yaratmayacak şekilde tasarlamaya çalışmıştır. Yeniçeri ocağı yerine kurduğu Nizam-ı cedit ordusu Avrupa usulü eğitim alan bir ordudur. Bu dönemde yapılan bütün yenilik hareketleri, Nizam-ı Cedit adını almıştır. Nizam-ı cedit hareketine karşı olanlar ise bunun gâvur işi olduğunu, iddia etmişler ve Kabakçı Mustafa yanında saf tutup padişaha isyan etmişlerdir. Bu isyan neticesinde kan dökülme taraftarı olmayan III. Selim Han isyancıların baskısı ile tahttan indirilmiştir. Yerine amcazadesi Sultan IV. Mustafa getirilmiştir.

Sultan IV. Mustafa(1779-1808): 29.Osmanlı padişahı 108.İslam halifesidir. Kabakçı Mustafa isyanı sonucunda tahta çıkmıştır. Son derece kurnaz bir insandır. Rusçuk ayanı, Alemdar Mustafa Paşa III. Selim’in tahttan indirilmesi üzerine, yanında bulunan kuvvetleri ile İstanbul’a yürümüş sarayı kuşatmıştır. Rusçuk ayanının amacı sultan III. Selim’i tekrar tahta çıkarmaktır. Alemdar Mustafa’nın amacını sezen sultan IV. Mustafa sarayda hapis hayatı yaşayan sultan III. Selim ve Şehzade Mahmud’u öldürmek istemiştir. Sultan III.Selim’e odasında ney çalarken kıymışlardır. Sultanın ve Şehzade Mahmud’un tehlike olduğunu haber alan Alemdar Mustafa sarayı basmış lakin Sultan III. Selim’i kurtaramamıştır. Şehzade Mahmud ise bir kalfanın yardımıyla cellâtların elinden kaçmış Alemdar’ın yanına gelmiştir. Bunun üzerine Alemdar Mustafa ve yanındakiler Şehzade Mahmud’a biat etmiş ve sultan IV. Mustafa’yı tahtından indirmişlerdir. Tahttan indirildikten sonra Sultan II. Mahmud’un emri ile boğdurulmuştur.

Sultan I.Abdülaziz(1830-1876): 32.Osmanlı padişahı ve 111.İslam halifesidir. Babası sultan Mahmud ve Ağabeyi Sultan Abdülmecid’den farklı bir yapıda tahta çıktı. Sultan Abdülaziz batı kültüründen ziyade doğu kültürüne yatkındı. Yurt dışına geziye çıkmış ilk ve tek Osmanlı padişahıdır. Sultan Abdülaziz saltanatının son zamanlarında Mithat paşa, Rüştü Paşa ve Hüseyin Avni paşayı görevlere getirmiştir. Bu paşalar, meşruiyet yönetimi için padişaha baskı kurmuşlardır. Tüm baskılara rağmen, meşruiyeti ilan etmeyen Sultan Abdülaziz, yönetimin meşrutiyet olmasından yana olmamıştır. Padişahın bu tutumuna karşı paşalar, İngiliz destekli bir darbe planı hazırlamışlardır. Paşalar askeri erkânı örgütleyerek padişahın karşısında hareket etmelerini sağlamışlardır. Tüm bunların yanı sıra sabık saray imamı ve dönemin şeyhülislamı Hayrullah Efendi, padişahın saltanat süremeyeceği ve hilafet edemeyeceği ile ilgili hal fetvası vermiştir. Bu fetvayı padişahın akli melekelerini yitirmesi diyerek meşrulaştırmaya çalışmıştır. Arkasından dönen kirli oyunlardan habersiz vatanın selameti için çalışan sultan Abdülaziz askeri bir darbe ile tahtından indirilmiş ve bugün dahi açıklanamayan sırlı bir biçimde ölmüştür.

Sultan V.Murad(1840-1904): 33.Osmanlı padişahı ve 112.İslam halifesidir. Amcası Sultan I.Abdülaziz’in tahttan indirilmesi üzerine tahta çıkmıştır. Tarihi kayıtlarda amcasının tahttan indirilmesinde payı olduğu söylenmektedir. Bu rolünden dolayı amcası Sultan I.Abdülaziz’den son derece çekinirdi. Amcasının tahtında gözü olduğunu öğrenme ihtimali yüzünden sinirleri son derece yıpranmıştır. Böyle bir vaziyette, tahta çıkan Sultan V.Murad ancak 93.gün padişahlık yapabilmiştir. V.Murad tahta çıktığında devleti yönetemeyecek vaziyette idi. Bunun üzerine, Mithat paşa ve yanındaki paşaların ittifakı ile sultan V.Murad tahttan indirilmiştir. Ölünceye kadar Çırağan sarayında yaşamıştır. 1904 senesinde vefat etmiştir.

Sultan II. Abdülhamid(1842-1918): 34.Osmanlı Padişahı ve 113.İslam halifesidir. Ağabeyi sultan V.Murad’ın akli melekelerini yitirmesi ve saltanat süremez durumda olmasından dolayı, hanedanın ekber evladı olan Sultan II. Abdülhamid Mithat paşanın kendisine sunduğu meşrutiyet şartını kabul etmesi ile tahta çıkmıştır. Tahta çıktığında I.Meşrutiyeti ilan etmiştir. Meclis-i mebusan açılmış, bu mecliste Osmanlı topraklarında yaşayan bütün toplulukların temsilcileri bulunmuştur. Bu meclis her ne kadar Osmanlı’nın parlamenter yaşamında bir ilk olsa da, mecliste bulunan mebusların çoğunluğu gayrimüslim tebaadan oluşmaktadır. Bundan dolayı bu meclis tam olarak Osmanlı Devleti’nin lehine değildir. Tahta çıktığında meşrutiyeti ilan eden Sultan II. Abdülhamit Han meşrutiyet karşıtı değildi. Hatta bu yönetimin Osmanlı Devleti için hayırlı olabileceğini düşündü, lakin böyle olmadı. O dönemde Rusya ile anlaşmazlıkların olması bu meclisin başta Mithat paşa olmak üzere diğer mebusların istişareleri ile Rusya’ya Savaş ilan etmesine sebep oldu. Mithat paşa ve takımı Ruslara karşı Osmanlı’nın yanında İngilizlerin olacağına inanıyordu, lakin durum böyle olmadı. Yapılan savaşta Osmanlı orduları ağır bir hezimet aldı. Meclisin aldığı bu yanlış karardan ötürü II. Abdülhamid Han meclisi süresiz olarak feshetti. Devletin iplerini bizzat eline alan, Sultan II. Abdülhamid çökmekte olan Osmanlı’yı 33 sene ayakta tutmayı başardı. Saltanatının son yıllarında kurulan ittihat ve terakki grubu Rumeli’de örgütlendi ve II. Meşruiyetin ilanı için sultan II. Abdülhamid’e baskı yaptılar. Müslümanların kanının dökülmesini istemeyen Sultan Abdulhamid meşruiyeti tekrar ilan etti. Enver, Cemal, Talat üçlüsü ikinci meşrutiyetin ilanı ile yönetimde arka plandan baskı uyguladılar.

II. Meşrutiyet’in ilanını kabullenmeyen medreseliler ve tarikat, mensupları ayaklandılar. İttihat ve terakki grubu bu ayaklanmayı padişahın çıkarttırdığını düşünerek, yıldız sarayını bastılar ve Sultan II. Abdülhamid’i tahtından indirdiler. Tahttan indirildikten sonra aslen bir Yahudi yerleşkesi olan Selanik’e sürgün edildi. Burada 1912 Balkan harbine kadar zorla ikamet ettirildi. Balkan harbi ile Selanik tehlikeye düşünce, güvenlik için İstanbul beylerbeyi sarayına getirildi ve 1918 yılında vefat etti.

Sultan VI. Mehmed Vahdettin(1861-1926): 36 Osmanlı padişahı ve 115.İslam halifesidir. Son Osmanlı padişahıdır. Tahta çıktığında, devlet birinci dünya savaşından çıkmış ve ateşkes yapılmıştır. Sultan Vahdettin böyle bir vaziyette tahta çıkmış, itilaf devletlerini oyalama taktiği ile vakit kazanmıştır. Resmi tarihimizde hayin, kaçak vb. gibi sıfatları kendisine reva görülen Sultan Vahideddin vatanın kurtulması için Mustafa kemal paşaya görev vermiş ve her zaman onun arkasında yer almıştır. Mustafa Kemal’in Anadolu’da rahat hareket edebilmesi için itilaf devletlerini oyalamış ve tabiri caizse itilaf devletlerinin gözünü boyamıştır. Anadolu’daki kurtuluş harekâtına fiilen katkıda bulunmasa bile maddi ve manevi olarak her zaman desteklemiştir. Çengelköy’de bulunan atlarını sattırmış ve parasını Anadolu’daki harekâtta kullanılması için Mustafa Kemal Paşa’ya göndermiştir. Mustafa Kemal Paşa’nın her zaferinden sonra ona gizli telgraf çekerek başarısını kutlamıştır. Anadolu’da ki kurtuluş harekâtının başarılı olmasının ardından ve düşmanın çoğunluğunun yurttan kovulması ile 1 Kasım 1922 yılında Ankara Hükümeti saltanatı lağvetmiştir. Hayatını tehlikede gören Sultan Vahdettin yurdundan ayrılmak zorunda kalmış, önce Malta Adası’na gitmiş daha sonra ise Mekke’ye, şerifi şerif Hüseyin’in davetlisi olarak kutsal topraklara gitmiştir. Bu ziyaret esnasında umre vazifesinide yerine getirmiştir. Daha sonra Mekke Şerifi’nin kendisi üzerinde bulunan halifelik ile ilgili olan emellerini anlamış ve oradan Fransa’ya, San Remoya gitmiştir. Geri kalan ömrünü Fransa’nın San Remo kasabasında geçiren devrik sultan burada parasız ve zor bir hayat yaşamıştır. 1926 senesinde ise ilaçlarını alamadığı için ağır bir enfaktüsten dolayı vefat etmiştir. Çevreye olan borçlarından dolayı vefatından sonra tabutu hacz edilmiştir. Kızı Sabiha Sultan küpelerini satıp çevre esnafa borçlarını ödemiş ve cenazesini Fransa’dan aldırıp Suriye’nin Şam kentine Sultan Selim Camii haziresine defnedilmesini sağlamıştır.